Το νερό αποτελεί «πηγή ζωής για τον πλανήτη και τους κατοίκους του», το νερό είναι «το υλικό της ζωής». Χωρίς αυτό δεν υπάρχει πλανήτης, δεν υπάρχει ζωή, δεν υπάρχει άνθρωπος.

Εντούτοις, εκατομμύρια άνθρωποι στον κόσμο δεν έχουν πρόσβαση στη «ζωή» και παλεύουν για να επιβιώσουν (χωρίς να τα καταφέρνουν πάντα).Το νερό είναι ταυτόχρονα «αγαθό σε ανεπάρκεια», έχει «πρόβλημα».Το πρόβλημα βέβαια το έχουμε εμείς, που το δημιουργούμε με τις επιλογές μας, τις παρεμβάσεις μας, τον τρόπο που έχουμε μάθει να «δρούμε» μέσα στη φύση.

Τα προβλήματα πολλά, διαφορετικά αλλά και πάρα πολύ όμοια. Η αποψίλωση, για παράδειγμα, των τροπικών δασών στην Αφρική για να μετατραπούν σε εκτάσεις εντατικής γεωργίας, και η καταστροφή των (ελάχιστων πλέον) δασικών εκτάσεων της Αττικής για να μετονομαστούν σε οικοδομήσιμα οικόπεδα, έχουν ακριβώς το ίδιο αποτέλεσμα: την ερημοποίηση, τον ελλιπή εμπλουτισμό των υπόγειων υδάτων, την αλλαγή του μικροκλίματος της περιοχής με την εμφάνιση λιγότερων, αλλά καταρρακτωδών βροχών, τη δημιουργία των συνθηκών εκείνων που ευνοούν τις πλημμύρες. Το νερό είναι πεπερασμένος φυσικός πόρος και άνισα κατανεμημένος στη φύση.

Τον περασμένο αιώνα, η άνοδος του βιοτικού επιπέδου των ανθρώπων, κυρίως στο δυτικό κόσμο, βασίστηκε στη βιομηχανική ανάπτυξη, που οδήγησε στην αύξηση της ζήτησης καθαρού, πόσιμου νερού, ενώ ταυτόχρονα «δημιούργησε» περισσότερες εστίες ρύπανσης των πηγών.

Παράλληλα, η συγκέντρωση πολλών ανθρώπων σε συγκεκριμένες περιοχές, άσχετα με τη φυσική ικανότητα τους να σηκώσουν το «βάρος», οδήγησε στην εξάντληση των δικών τους φυσικών πόρων και στην ανάγκη μεταφοράς καθαρού νερού από άλλες, μακρινές περιοχές, με έναν τρόπο στην επέκταση του προβλήματος.

Όλη αυτή η δραστηριότητα, οι αλλαγές στις χρήσεις γης, τα νέα πρότυπα και οι νέες συνήθειες, είχαν μια σειρά από επιπτώσεις σε αυτόν τον πεπερασμένο πόρο, καθιστώντας τον ακόμα πιο σπάνιο, ένα ακόμα «είδος υπό εξαφάνιση».

Το νερό καταναλώνεται με διάφορους τρόπους, κι ύστερα μεγάλο ποσοστό του χρησιμοποιημένου νερού επιστρέφει στη φύση, σημαντικά επιβαρημένο με βιομηχανικά ή γεωργικά απόβλητα (λιπάσματα, φυτοφάρμακα κ.λπ.), αστικά λύματα, απορρίμματα κάθε υλικού, στραγγίσματα από τις παράνομες (ή και νόμιμες) χωματερές. Το 90% των αποχετευτικών και το 70% των [Ε2] βιομηχανικών λυμάτων καταλήγουν στο περιβάλλον χωρίς επεξεργασία.Μια από τις κύριες συνέπειες της αλλαγής του κλίματος στον πλανήτη είναι η σημαντική μείωση των βροχοπτώσεων και η αύξηση της μέσης θερμοκρασίας, γεγονότα που θα προκαλέσουν τη μείωση των διαθέσιμων υδατικών πόρων.Η αύξηση εξάτμισης και συμπύκνωσης του νερού θα φτάσει το 7-15%, ενώ αναμένεται μείωση των βροχοπτώσεων στην περιοχή της Μεσογείου έως και 15%.

Από τον πλανήτη στη Μεσόγειο και στην Ελλάδα

Όλα αυτά συμβαίνουν σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό σε όλο τον πλανήτη. Οι συνέπειες και στη γειτονιά μας θα είναι μεγάλες: η μεσογειακή λεκάνη εμφανίζεται ως η πλέον ευάλωτη στην υπερθέρμανση του πλανήτη και σύμφωνα με τις εκτιμήσεις το 38% του πληθυσμού της θα ζει σε ζώνες όπου θα παρατηρούνται ελλείψεις σε νερό.Η Ισπανία αντιμετωπίζει τη χειρότερη ξηρασία των τελευταίων δεκαετιών.Στις αρχές της δεκαετίας του ’90 η Αθήνα βρέθηκε αντιμέτωπη με το φάσμα της δίψας, εξαιτίας ανάλογης ξηρασίας και κακής διαχείρισης των υδατικών πόρων.Στη Μεσόγειο έχει χαθεί το 50% (σε ορισμένες περιοχές και το 90%) των υγροτόπων της. Τον Αύγουστο και το Σεπτέμβρη του 2004, πέθαναν 30.000 πουλιά και πολλές χιλιάδες ψάρια στη λίμνη Κορώνεια, εξαιτίας της ρύπανσης και της ασυνήθιστα χαμηλής στάθμης του νερού. Χρόνιο είναι το πρόβλημα της λειψυδρίας στις Κυκλάδες και σε ορισμένα νησιά της Δωδεκανήσου κατά τους θερινούς μήνες και συνεχώς επιδεινώνεται: 20 τουλάχιστον νησιά αντιμετωπίζουν σοβαρό πρόβλημα.

Τι συμβαίνει στην Αττική;

Πηγάδια με θαλασσινό νερό στον υδροφόρο ορίζοντα της Αττικής.Επικίνδυνα για τη δημόσια υγεία και καταστρεπτικά για τις καλλιέργειες είναι τα νερά από τις γεωτρήσεις και το λεκανοπέδιο της Αττικής.Εξαιτίας των 5.000 γεωτρήσεων και των χιλιάδων πηγαδιών η στάθμη των υπόγειων νερών, σύμφωνα με τον ομότιμο καθηγητή Τεχνικής Γεωλογίας στο ΕΜΠ Γιάννη Κουμαντάκη, τα τελευταία 10 χρόνια έχει κατέβει μέχρι και 30 μέτρα κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας στην Καλλιθέα, το Φαληρικό Δέλτα και στο Ρέντη. Στην Εκάλη, τα Βριλήσσια και την Ν. Ερυθραία τη στάθμη έχει κατέβει περισσότερο από 20 μέτρα.

Η υπεράντληση των υπογείων υδάτων έχει ως αποτέλεσμα το θαλασσινό νερό να έχει κατακλύσει υπογείως τις περιοχές: Βούλα, Βάρη, Βάρκιζα, Ανάβυσσο, Κορωπί, Παιανία.

Ας δούμε στη συνέχεια µερικούς απλούς τρόπους εξοικονόμησης νερού:

• Μην αμελείτε τις διαρροές στα υδραυλικά σας. Μια βρύση που στάζει μπορεί να σας κοστίσει μέχρι και 200 λίτρα επιπλέον κατανάλωση κάθε μήνα.
• Μην κρατάτε συνέχεια ανοικτή τη βρύση όταν πλένεστε, ξυρίζεστε, ή βουρτσίζετε τα δόντια σας.
• Προτιμήστε το ντους από το μπάνιο στη μπανιέρα.
• Καζανάκια ελεγχόμενης ή διπλής ροής. Από τα καζανάκια, προτιμότερα είναι εκείνα στα οποία η ροή εξαρτάται από τον χρόνο πιέσεως του κουμπιού.  Μια άλλη λύση είναι τα καζανάκια με επιλογή μικρής ή μεγάλης ροής (συνήθως 3 και 6 λίτρα αντίστοιχα). Τα καζανάκια σταθερής ροής 6 ή 9 λίτρων δεν συνιστώνται.
• Χρήση οικιακών συσκευώνόπως πλυντήρια ρούχων και πιάτων με πιστοποίηση για την κατανάλωση νερού και ενέργειας. Οι συσκευές αυτές καταναλώνουν ένα τρίτο λιγότερο νερό από τις άλλες.

Το νερό στους εξωτερικούς χώρους της κατοικίας

Εξοικονόμηση νερού σε μεγάλο βαθμό μπορεί να επιτευχθεί κατά το σχεδιασμό των κήπων και του περιβάλλοντος χώρου. Οι εξωτερικοί χώροι πρέπει να σχεδιάζονται και να διαμορφώνονται έτσι ώστε:

• Να χρειάζονται λιγότερο νερό
• Να αποφεύγονται είδη με μεγάλες απαιτήσεις σε νερό, όπως το γκαζόν και όπου αυτό είναι αναπόφευκτο να χρησιμοποιούνται διαπερατά υλικά, όπως χαλίκι, σπασμένες πέτρες και πλάκες με οπές, όπου το νερό της βροχής συγκρατείται στο έδαφος και συνεισφέρει στον εμπλουτισμό του υδροφόρου ορίζοντα
• Να χρησιμοποιούνται φυτά με χαμηλές ανάγκες σε νερό και μεγάλη αντοχή στον ήλιο, δηλαδή προσαρμοσμένα στο ελληνικό τοπίο και τις τοπικές μικροκλιματικές συνθήκες
• Να επιλέγεται ένα αποδοτικό σύστημα ποτίσματος, ανάλογα με το μέγεθος του χώρου (για μεγαλύτερους, κοινόχρηστους κήπους συνιστάται το πότισμα στάγδην ή ένα υπόγειο σύστημα)
• Οι υπόλοιποι χώροι (γκαράζ, διάδρομοι) να απορροφούν το νερό της βροχής ώστε να εμπλουτίζεται ο υδροφόρος ορίζοντας
• Η συνολική κατανάλωση νερού στην Αττική αυξάνεται σταθερά. Η συνολική κατανάλωση το 2004 ήταν 405.434.701 κυβικά μέτρα νερού

ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

Στις μέρες μας όλη η επιστημονική κοινότητα κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για την υπερθέρμανση του πλανήτη ως αποτέλεσμα του φαινομένου του θερμοκηπίου, πολίτες σε όλο τον κόσμο γίνονται θεατές ή και θύματα ασυνήθιστων ή επικίνδυνων καιρικών φαινομένων, ενώ ζωικά και φυτικά είδη απειλούνται με εξαφάνιση. Ως κύριος επιβαρυντικός παράγοντας αυτής της περιβαλλοντικής ανισορροπίας ενοχοποιείται η ενέργεια, οι μηχανισμοί και τα συστήματα μετατροπής, μεταφοράς και χρήσης της.

Σύμφωνα με ειδική έρευνα της Ε.Ε. προκύπτει ότι:

-To 40% της συνολικής ενεργειακής κατανάλωσης δαπανάται στα κτίρια.

-Το 8% της συνολικής ενεργειακής κατανάλωσης σε ένα μέσο κτίριο δαπανάται από τις συσκευές που παραμένουν σε αναμονή (stand-by).

–Η βιομηχανία καταναλώνει μόλις 29% και ο εμπορικός τομέας 26%.

Είναι λοιπόν σημαντικό να αλλάξουμε όλοι την συμπεριφορά μας απέναντι στην χρήση της ηλεκτρικής κυρίως ενέργειας καθώς τα blackouts αυξάνονται και δαπανώνται τεράστια ποσά κάθε χρόνο για την συντήρηση των δικτύων διανομής.

Ο ρόλος των γονέων είναι καθοριστικός στη δημιουργία περιβαλλοντικής συνείδησης στα παιδιά. Η συμπεριφορά και οι συνήθειες γεννιούνται στο οικογενειακό περιβάλλον και οι γονείς αποτελούν το παράδειγμα για όλα αλλά και για τη συμπεριφορά με σεβασμό στο περιβάλλον και την εκμάθηση  της σημασίας της εξοικονόμησης  ενέργειας.

Τα αποτελέσματα ερευνών που εκπονούνται σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες τα τελευταία χρόνια ενισχύουν ολοένα και περισσότερο την άποψη πως μια ουσιαστική μείωση της κατανάλωσης μπορεί να επιτευχθεί μέσα από την αλλαγή της ανθρώπινης συμπεριφοράς και του τρόπου ζωής γενικότερα.

Η ευαισθητοποίηση λοιπόν των πολιτών και η αλλαγή της συμπεριφοράς, με στόχο την επίτευξη ενεργειακών και οικονομικών οφελών, είναι πολύ σημαντικοί παράγοντες για τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής, την οικονομική ανάπτυξη και την προστασία του περιβάλλοντος.

Η εφαρμογή των παρακάτω συμβουλών στα ελληνικά νοικοκυριά μπορεί να επιφέρει σημαντική μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης.

Στον κλιματισμό

1. Πριν αποφασίσετε να αγοράσετε κλιματιστικό, ενημερωθείτε για την ενεργειακή του κατανάλωση, δεδομένου ότι μπορεί να αυξήσει σημαντικά το λογαριασμό σας, ιδιαίτερα τους καλοκαιρινούς μήνες.
2. Εφαρμόζετε πιστά τις οδηγίες του κατασκευαστή για το κλιματιστικό σας.
3. Ρυθμίζετε το κλιματιστικό χρησιμοποιώντας ένα καλό θερμόμετρο τοίχου και μην επιδιώκετε θερμοκρασία χαμηλότερη από 26ο C το καλοκαίρι και μεγαλύτερη από 18o C το χειμώνα.
4. Χρησιμοποιείτε ανεμιστήρα που καταναλώνει ελάχιστη ενέργεια σε σχέση με το κλιματιστικό. Η καλύτερη θέση για έναν ανεμιστήρα είναι η οροφή. Ο ανεμιστήρας οροφής μας δροσίζει, ενώ καταναλώνει ενέργεια όσο και ένας κοινός λαμπτήρας φωτισμού.
5. Φροντίστε τα παράθυρα να είναι κλειστά όταν λειτουργεί το σύστημα κλιματισμού για να μη χάνεται πολύτιμη ενέργεια.
6. Τοποθετήστε ανοιχτόχρωμες τέντες στα νότια και δυτικά παράθυρα. Με τον τρόπο αυτό η ηλιακή ακτινοβολία μειώνεται ως και 75%.
7. Βάφετε τους εξωτερικούς τοίχους με ανοικτά χρώματα.
8. Aερίζετε το σπίτι σας τα καλοκαιρινά βράδια.

Θέρμανση

1. Προτιμήστε τις ηλιόλουστες χειμωνιάτικες μέρες να αφήνετε τον ήλιο να μπαίνει στο σπίτι σας από το να ανάβετε τα καλοριφέρ.
2. Μην καλύπτετε τα θερμαντικά σώματα με κουρτίνες ή καλύμματα γιατί μειώνεται σημαντικά η απόδοσή τους.
3. Μη ρυθμίζετε το θερμοστάτη πάνω από τους 18ο C, αν έχετε αυτόνομη θέρμανση. Για κάθε επιπλέον βαθμό σπαταλάτε μέχρι και 10% περισσότερη ενέργεια.
4. Φροντίστε για τη συντήρηση του καυστήρα από ειδικό τεχνίτη, τουλάχιστον μία φορά το χρόνο.
5. Σε περίπτωση υπερθέρμανσης του σπιτιού, ρυθμίστε το θερμοστάτη σε χαμηλότερη θερμοκρασία, αντί να ανοίξετε τα παράθυρα.

Θερμομόνωση

1. Όσο καλύτερη είναι η θερμομόνωση στο σπίτι ή το διαμέρισμα που διαμένουμε, τόσο λιγότερη κατανάλωση ενέργειας απαιτείται για τη θέρμανση ή /και το δροσισμό του.
2. Τα σημεία στα οποία πρέπει να στρέψουμε την προσοχή μας είναι οι επιφάνειες που έρχονται σε επαφή με το εξωτερικό περιβάλλον (τοίχοι, παράθυρα, ταράτσες, σκεπές, κ.λπ.).
3. Ελέγξτε τις πόρτες και τα παράθυρα. Εάν υπάρχουν χαραμάδες, κλείστε τις με μονωτικό υλικό ή σιλικόνη.
4. Συνιστάται τα βορεινά παράθυρα να έχουν διπλά τζάμια.
5. Τις κρύες νύχτες του χειμώνα κλείνετε τα εξώφυλλα (παντζούρια), καθώς επίσης και τις κουρτίνες για να διατηρείται η ζέστη.

Ενεργειακή σήμανση Α

1. Όταν αντικαταστήσετε τις συσκευές σας, προτιμήστε συσκευές µε ενεργειακή σήμανση Α. Ένα ψυγείο ενεργειακής κατηγορίας Α καταναλώνει το 60% της ενέργειας που καταναλώνει ένα ψυγείο κατηγορίας C ή D. Οι συσκευές κατηγορίας Α είναι πιο ακριβές, αλλά η ενέργεια που εξοικονομούν κατά τη διάρκεια της ωφέλιμης ζωής τους, υπερκαλύπτει το κόστος αγοράς.
2. Με ένα τυπικό κλιματιστικό ενεργειακής κατηγορίας Α, απόδοσης 9000 BTU με 500 ώρες χρήσης τον χρόνο (μια τυπική χρήση για δροσισμό), μπορείτε να εξοικονομήσετε μέχρι και 25 €/χρόνο σε σχέση με ένα κλιματιστικό ενεργειακής κατηγορίας G. Ρωτήστε τον πωλητή πόσα BTU χρειάζονται (κατάλληλη ψυκτική ικανότητα) για τα τετραγωνικά του δωματίου στο οποίο θέλετε να εγκαταστήσετε το κλιματιστικό.

Στην κουζίνα

1. Φροντίστε τα μαγειρικά σκεύη να εφαρμόζουν σωστά στις εστίες της κουζίνας. Αν τα σκεύη δεν «πατούν» καλά στα μάτια της κουζίνας το φαγητό θα χρειαστεί περισσότερο χρόνο για να γίνει και επίσης σπαταλάτε 20-30% περισσότερη θερμότητα και ρεύμα.
2. Αν το ψυγείο σας δεν έχει αυτόματη απόψυξη, φροντίστε να κάνετε τακτικά απόψυξη.( ένα στρώμα πάγου πάχους 5 χιλιοστών αυξάνει κατά 30% την κατανάλωση ρεύματος).
3. Σβήστε το φαγητό 5’ λεπτά προτού γίνει . Το μάτι της κουζίνας είναι αρκετά ζεστό ώστε να τελειώσει το φαγητό σας.
4. Πλυντήριο ρούχων
5. Εφαρμόζετε τις οδηγίες του κατασκευαστή, προκειμένου να εξοικονομείτε ηλεκτρική ενέργεια, νερό και απορρυπαντικό.
6. Επιλέξτε την αγορά πλυντηρίου που μπορεί να συνδεθεί με ηλιακό θερμοσίφωνα για τη χρήση ζεστού νερού.
7. Όταν απουσιάζετε, κλείνετε την παροχή νερού του πλυντηρίου.
8. Επιλέξτε το πλυντήριο με τη μικρότερη κατανάλωση νερού και ρεύματος. Υπάρχουν αρκετές διαφορές από συσκευή σε συσκευή.
9. Ελέγξτε την ετικέτα ενεργειακής σήμανσης.
10. Πριν αγοράσετε μια συσκευή ενημερωθείτε για την κατανάλωσή της σε ρεύμα, δεδομένου ότι υπάρχουν διαφορές από συσκευή σε συσκευή (ακόμη και στη λειτουργία αναμονής).
11. Οι μικρές συσκευές γενικά καταναλώνουν λιγότερο ρεύμα από τις μεγάλες, γι’ αυτό όποτε μπορείτε, προτιμήστε τις.
12. Είναι αποδεδειγμένο ότι τα ρούχα καθαρίζουν εξίσου καλά στους 60ο C όσο και στους 90ο C. Προτιμήστε λοιπόν τη λειτουργία σε χαμηλότερη θερμοκρασία.

Θερμοσίφωνας

1. Μη ρυθμίζετε το θερμοστάτη στο θερμοσίφωνα πάνω από τους 60ο C. Ανάψτε το θερμοσίφωνά σας όσο χρειάζεστε, ανάλογα με τις ανάγκες σας για ζεστό νερό και μην τον αφήνετε αναμμένο άσκοπα.
2. Προτιμήστε το ντους από το μπάνιο στη μπανιέρα. Ξοδεύετε 3 φορές λιγότερο ρεύμα και νερό.
3. Μην αφήνετε τις βρύσες σας να στάζουν.
4. Μην αφήνετε το ζεστό νερό να τρέχει άσκοπα.
5. Προτιμήστε έναν ηλιακό θερμοσίφωνα αντί ηλεκτρικό για τη θέρμανση του νερού (ο ηλιακός θερμοσίφωνας μπορεί να καλύψει κατά 80% τις ετήσιες ανάγκες σε ζεστό νερό χωρίς να χρειαστεί κατανάλωση ηλεκτρικού ρεύματος).

Φωτισμός

1. Φροντίστε να μη μένουν αναμμένα τα φώτα σε δωμάτια, όταν δεν είναι απαραίτητο.
2. Προτιμήστε ένα χαμηλό γενικό φωτισμό και τοπικό φωτισμό στα σημεία που το χρειάζεστε.
3. Προτιμήστε τα ανοικτά χρώματα στους τοίχους του σπιτιού σας, καθώς κάνουν το εσωτερικό περιβάλλον φωτεινότερο.
4. Να θυμάστε ότι μια κοινή λάμπα πυράκτωσης καταναλώνει ως και τέσσερις φορές περισσότερη ενέργεια από ένα λαμπτήρα φθορισμού που προσφέρει τον ίδιο φωτισμό.
5. Στην κουζίνα και σε χώρους εργασίας προτιμάτε τις λάμπες φθορισμού.
6. Οι λάμπες χαμηλής κατανάλωσης (όπως οι νέοι ηλεκτρονικοί λαμπτήρες που κυκλοφορούν στην αγορά) μπορεί να κοστίζουν περισσότερο από τις κοινές λάμπες, αλλά έχουν οκταπλάσια διάρκεια ζωής και καταναλώνουν τέσσερις φορές λιγότερο ρεύμα.
7. Να καθαρίζετε τακτικά, και πάντα με προσοχή, τα φωτιστικά σώματα και τους λαμπτήρες.

Νυχτερινό ρεύμα

1. Κάντε αίτηση στη ΔΕΗ για νυχτερινό ρεύμα.
2. Μην ξεχνατε πως το φυσικό αέριο μπορεί να καλύψει πολλές ενεργειακές ανάγκες στο σπίτι και το γραφείο.